Η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο, λένε. Η περιπέτεια με αυτό το πεισματάρικο συνάχι που λέγεται «όμικρον» θυμίζει, σε όσους είμαστε λίγο πιο μεγάλοι, το γαλλικό ερωτικό φιλμ της δεκ. ’70 “Histoire d’O”. Το φιλμ ήταν βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Pauline Réage που απέσπασε το 1955 το γαλλικό βραβείο λογοτεχνίας ‘Prix des Deux Magots’. Καταπιάνεται με θέματα όπως τα όρια της αγάπης, της κυριαρχίας και της υποταγής και είναι σαφώς επηρεασμένο από τα έργα του Marquis de Sade. Παρά τη βράβευσή του, η τολμηρή θεματολογία του (η ιστορία μιας νεαρής κοπέλας που εκπαιδεύεται ως διαθέσιμη σκλάβα σε κάθε μορφής σεξουαλική διαστροφή, αποδέχεται αυτόν το ρόλο ώσπου αντιδρά και αυτοκτονεί) προκάλεσε αντιδράσεις που οδήγησαν σε διάφορου τύπου απαγορεύσεις από τη γαλλική λογοκρισία τα πρώτα χρόνια, όπως την περικοπή κάποιων κεφαλαίων του βιβλίου και την απαγόρευση της διαφήμισης και της προβολής του. Η πλήρης έκδοσή του επιτράπηκε το 1967.
 |
| Η Αργ. Θασίτου, στην ομάδα για τον Μούδρο, στη σχολική εργασία για τα χωριά της ανατολικής Λήμνου, της Β' τάξης του Γυμνασίου Μούδρου 1984-85 |
 |
| Ο παλιός Άγ. Σπυρίδων στο Βερό ή Μάρμαρο (φωτ. 1992) |
- Παλιό ξωκλήσι, πέτρινο, που βρισκόταν σε περιφραγμένο χώρο στη θέση "Βερό" ή "Μάρμαρο", σε απόσταση 15΄-20΄ πεζοπορίας στα Ν-ΝΑ του χωριού Καμίνια Λήμνου. Κατεδαφίστηκε το 1999, προκειμένου να κτιστεί νεότερο "από απογόνους Αντωνίου Αρδά", όπως αναφέρει σχετική επιγραφή. Από το παλιό ξωκλήσι δεν απέμεινε κανένα ίχνος, εκτός από δύο μαρμάρινους κίονες που αφέθηκαν στο προαύλιο. Στην ίδια θέση υπήρχε προγενέστερο κτίσμα, διότι το εκκλησάκι ήταν χτισμένο πάνω σε τούμπα (χωμάτινο εξόγκωμα ερειπίων), που ισοπεδώθηκε και καταστράφηκε κατά την εκ θεμελίων ανακαίνιση του 1999.
«Γλωσσικό Ιδίωμα Λήμνου», τόμοι 4, σελ. 1.666.
Εκδόσεις Αγιαρμόλας, Αθήνα 2021.
«Έπειτα από πολύχρονη κυοφορία ο φίλος Σταύρος Τραγάρας έτεκεν τετράδυμα. Τέσσερις τόμοι, 1666 σελίδες, χιλιάδες λήμματα στο ‘Γλωσσικό Ιδίωμα Λήμνου’, ένα πληρέστατο λεξικό της λημνιάς γλώσσας, από έναν άνθρωπο γέννημα-θρέμμα της λημνίας γης, ο οποίος αγάπησε τη λαλιά της πατρίδας του, την κατέγραψε και την μελέτησε. Μια μεγάλη προσφορά στην γλωσσική επιστήμη». Αυτά έγραψα πρόχειρα αλλά με πλήρη επίγνωση, πριν από λίγες εβδομάδες όταν έφτασε στα χέρια μου η ογκώδης κασετίνα με το τετράτομο λεξικό.
 |
| Ο Άγιο-Νικόλας στο Σιδιόνι, πριν καεί (φωτ. του 1992). |
- Το ξωκλήσι βρίσκεται σε απόσταση 40΄-45΄ πεζοπορίας Β.Α. από το χωριό Καμίνια της Λήμνου, δίπλα στη ρεματιά "Σιδιόνι", λίγο πριν αυτή καταλήξει στην ακτή. Σε κοντινή περιοχή υπάρχουν πολλές λαξεμένες πέτρες, από τις οποίες προέκυψε το τοπωνύμιο "Πελεκητή". Στα Β.Α. του ναού ακούγεται το τοπωνύμιο "Μοναστήρι". Στη θέση αυτή, όταν ζευγαρίζουν, βρίσκουν κεραμίδια και πελεκημένες πέτρες. Επίσης δυτικότερα, στη θέση "Φονιάς", βρέθηκαν οστά κι ένας λαξευτός τάφος. Σύμφωνα με την προφορική παράδοση στην περιοχή υπήρχε αγιορείτικο μετόχι, το οποίο καταστράφηκε σε κάποια πειρατική επιδρομή. Από τους καλόγηρους γλύτωσε μόνο ένας, που επέστρεψε στο Άγιο Όρος. Σε παλιούς χάρτες του 18ου αιώνα σημειώνεται η ύπαρξη Μονής του Αγίου Νικολάου στις ανατολικές ακτές της Λήμνου, κάτι που επιβεβαιώνει την παλιά τοπική παράδοση. Οι σχετικές αναφορές που εντοπίσαμε σε χάρτες είναι οι εξής:
*Το 1738 σε χάρτη του J.N. Berlin σημειώνεται ως "C. M. Nicolas", δηλαδή "ακρωτήριο μονής (αγίου) Νικολάου".
*Το 1745 σε χάρτη του Francoise Grognard ως "C. S. Nicolas", δηλαδή "ακρωτήριο Άγ. Νικόλαος".
*Το 1764 σε χάρτη του Joseph Roux ως "C. M. Nicola".
*To 1770 σε χάρτη των G.H. και C.B. Keulen ως "C. S. Nicolas".
*Το 1797 στη "Χάρτα" του Ρήγα Βελεστινλή σημειώνεται ως "άγ. Νικόλ. Ακ."
-Παλιά εκκλησούλα ανακαινισμένη αρκετές φορές, που βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Λήμνου, σε απόσταση για τον πεζοπόρο 30΄ ως 40΄ περίπου από το χωριό Καμίνια της Λήμνου. Με αφορμή τη σημερινή εορτή της, 4 Δεκέμβρη, ας γνωρίσουμε το παρελθόν της, που δεν έχει μόνο θρησκευτικό κι εκκλησιαστικό ενδιαφέρον. Το εξωκλήσι υπήρχε οπωσδήποτε το 1917, όταν ναυάγησε στην περιοχή ένα αγγλικό καράβι, το οποίο παρασύρθηκε από τα καντήλια της θεωρώντας ότι είναι φάρος. Επίσης, το 1926 την αναφέρουν τρεις εκπαιδευτικοί, ο φιλόλογος του Ημιγυμνασίου Κάστρου Νικ. Γαλανός κι οι δάσκαλοι Θεμ. Ευαγγέλου-Βασιλειάδης και Εφραίμ Σεραφετινίδης που πέρασαν από εκεί, αναζητώντας σε μια κοντινή φωκιοσπηλιά, τη σπηλιά του ομηρικού ήρωα Φιλοκτήτη. Κι από άλλες μαρτυρίες προκύπτει ότι ο ναΐσκος υπήρχε τουλάχιστον από τις αρχές του 20ού αιώνα. Την δεκαετία του ’50 ασβεστώθηκε και ανακαινίστηκε. Την δεκ. '90 [από τότε η φωτογραφία] στην είσοδο προστέθηκε ένας στεγασμένος πρόναος με παράθυρα και τζάμια στην βορινή πλευρά του, για να προστατεύονται οι προσκυνητές από τους συχνούς βοριάδες. Στην βορινή πλευρά χτίστηκε ένα σκλι (πεζούλι) και στη στέγη προστέθηκαν δύο μαρμάρινοι σταυροί.
LEMNOS in HISTORY
GREEK ISLAND BASE FOR GALLIPOLI
Honeybee Books, 2021.
Σελ. 260
Ένα ενδιαφέρον βιβλίο από την Αγγλίδα ελληνίστρια, συνταξιούχο δασκάλα, κ. Henrietta Megarry, η οποία γνωρίζει καλά τη Λήμνο, αφού κάνει διακοπές στο νησί πάνω από τριάντα καλοκαίρια. Σε 260 περίπου σελίδες, παρουσιάζει την πιο συναρπαστική ιστορική περίοδο που έζησε το νησί, όταν αποτέλεσε στρατιωτική βάση για την εκστρατεία της Καλλίπολης στη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, με τεκμηριωμένα κείμενα, χάρτες κι αρκετές φωτογραφίες. Παράλληλα κάνει γνωστό στον αναγνώστη το νησί, την τοπογραφία του και τη νεότερη ιστορία του από τη βυζαντινή περίοδο κι εντεύθεν.
Για τη συγγραφή του έργου η κ. Meggary μελέτησε την αγγλική και ελληνική βιβλιογραφία αλλά έκανε επίσης αρχειακή έρευνα στη Βρετανική Βιβλιοθήκη, National Archives, Imperial War Museum, Australia War Memorial, National Army Museum, Trent Univ. Archive, State Library N.S. Wales, στο αρχείο του Τσόρτσιλ που υπήρξε ο εμπνευστής εκείνης της εκστρατείας, σε αρχεία εφημερίδων της Αγγλίας, Αυστραλίας, Ν. Ζηλανδίας, ΗΠΑ, Λήμνου και σε άλλες πηγές, όπως προκύπτει από την εκτενή βιβλιογραφία που παραθέτει.
Πρόκειται για ένα πολύτιμο βιβλίο, που απευθύνεται στον αγγλόφωνο αναγνώστη, το οποίο είναι σίγουρο πως θα αγαπήσουν και θα προωθήσουν οι Λήμνιοι της διασποράς.
Θ. Μπελίτσος, 3.12.2021.
