Ο παππούς μου, ο μπάρμπα-Θόδωρος (1904-1978)

  

Θεόδωρος Γρ. Μπελίτσος, 20 ετών περίπου

Με αφορμή αυτή τη νεανική φωτογραφία του παππού μου, είπα να εξιστορήσω τη ζωή του.

Ο παππούς, ο μπάρμπα Θόδωρος όπως τον θυμούνται οι πιο μεγάλοι, είχε γεννηθεί στα ορεινά Αλτομιρά της Δυτικής Μάνης. Οι γονείς του ονομάζονταν Γρηγόρης και Σταυρούλα (Κοζομπόλη). Ο πατέρας του, ο Γρηγόρης Θ. Μπελίτσος (1877-1918), ήταν μοναχογιός, δεν είχε ούτε πρωτεξάδελφα, οπότε η συγγένεια με τους άλλους Μπελιτσαίους των Αλτομιρών (που εγκαταστάθηκαν στον Κάμπο Αβίας και στη Μεγ. Μαντίνεια) ήταν πολύ μακρινή. Είχε τελειώσει το σχολαρχείο· σώζονται μάλιστα κάποια βιβλία του. Στα Αλτομιρά ήταν ψάλτης και επίτροπος του ναού. Την ψαλτική ικανότητα την κληροδότησε και στον παππού μου αλλά την εξάσκησε κυρίως ο αδερφός του παππού, ο μπάρμπα Πότης Μπελίτσος (1917-2003) που υπήρξε μόνιμος ψάλτης της ενορίας Μεγ. Μαντίνειας Αβίας· ψάλτης είναι σήμερα κι ο γιος του, ο Γρηγόρης Π. Μπελίτσος.

Το Λημνιό ‘Χρονικό’ του Δημήτρη Πλάντζου

 

Δημήτρης Πλάντζος, «Το Χρονικό της Λήμνου».

Μύθος-Ιστορία-Κληρονομιά, 256 σελ.

Εκδόσεις Καπόν, 2022.

 

Το περασμένο καλοκαίρι εκδόθηκε «Το Χρονικό της Λήμνου» του αρχαιολόγου Δημήτρη Πλάντζου. Πρόκειται για μια σύνθεση της λημνιακής διαχρονίας, όπως προκύπτει από τις αναφορές του νησιού στους αρχαίους μύθους, στις ιστορικές πηγές, στα έργα τέχνης και όπως αποκαλύπτεται από τις αρχαιολογικές έρευνες των τελευταίων εκατό ετών κι από τις καταγραφές του τοπικού λαϊκού πολιτισμού.

Το έργο απευθύνεται στο ευρύ κοινό· «είναι ένα βιβλίο παραλίας», όπως αρέσκεται να λέει ο συγγραφέας και έχει δίκιο. Παρά τις 250 σελίδες του, ο τόμος είναι εύχρηστος, ξεφυλλίζεται εύκολα κι έχει πάρα πολλές φωτογραφίες, παλιές και πρόσφατες, ορισμένες από τις οποίες είναι άγνωστες κι αδημοσίευτες. Τις ημέρες των διακοπών διαβάζεται την ώρα του πρωινού καφέ πριν από τη βουτιά στη θάλασσα ή εν όψει της ημερήσιας εξόρμησης σε κάποια γωνιά του νησιού. Αλλά και το δειλινό σε μια ακρογιαλιά, με τον ήλιο να δύει μαγευτικά στο Αιγαίο, μέσα από τις σελίδες του ανακαλείς τις εντυπώσεις της ημέρας και εμβαθύνεις σε όσα περιηγήθηκες.

Από όσα ανέφερα ως τώρα, το βιβλίο ακούγεται ως τουριστικός οδηγός, αλλά δεν είναι. Είναι γραμμένο με επιστημονική πληρότητα και με ενδελεχή έλεγχο των πηγών, τις οποίες αναφέρει πάντα ο συγγραφέας. Να σημειωθεί πως κυκλοφόρησε ταυτόχρονα και η έκδοση στην αγγλική γλώσσα ("The Story of Lemnos. Myth-History-Heritage"), σε μετάφραση του αρχαιολόγου Don Evely.

 

Το ‘Μουσείον και Βιβλιοθήκη’ της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης. Δύο τεκμήρια του 1879

 

Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα από την καταστροφή της Σμύρνης, καλό είναι να θυμηθούμε την μεγάλη προσφορά των Σμυρνιών στην ελληνική παιδεία και στον πολιτισμό γενικότερα. Το ίδρυμα που αποτέλεσε την κορωνίδα των εκπαιδευτηρίων της πόλης και γενικότερα της Μικρασίας ήταν η Ευαγγελική Σχολή, η ιστορία της οποίας ξεκινά από τις αρχές του 18ου αιώνα, όταν ιδρύθηκε ως ένα απλό κοινοτικό σχολείο. Σταδιακά γιγαντώθηκε κι απέκτησε τεράστια ακτινοβολία. Το 1922 έφτασε να έχει πάνω από δυο χιλιάδες μαθητές, οι οποίοι στεγάζονταν σε πολλά κτίρια, εξαρτήματα της κεντρικής σχολής. Επανιδρύθηκε την δεκ. ’30 στη Νέα Σμύρνη, όπου λειτουργεί μέχρι σήμερα, έχοντας διανύσει τρεις αιώνες ζωής. Στη Σχολή φοίτησαν δεκάδες φιλομαθείς νέοι από τη Λέσβο, τη Λήμνο και από τα άλλα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, τα οποία μέχρι το ’22 αποτελούσαν συγκοινωνούντα δοχεία με τη Σμύρνη σε όλους τους κοινωνικούς τομείς: στο εμπόριο, στα γράμματα, στις τέχνες, στον αθλητισμό, παντού.

Δυο σπάνια τεκμήρια του 1879, τα οποία εντόπισα στο «Αρχείο Καραθεοδωρή» του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, και τα οποία φωτίζουν μια πτυχή της μεγάλης προσφοράς της Ευαγγελικής, αποτέλεσαν την αιτία για το άρθρο αυτό. Αφορούν το Μουσείο και την Βιβλιοθήκη της Σχολής, που ιδρύθηκαν το 1838, είχαν εκθέματα και βιβλία προς χρήση και μελέτη από εκπαιδευτικούς, μαθητές και πολίτες και διέθεταν αναγνωστήριο, στο οποίο οι καθηγητές της Σχολής έδιναν επιμορφωτικές διαλέξεις για το κοινό. Σταδιακά εμπλουτίστηκαν με χιλιάδες εκθέματα και βιβλία και συνετέλεσαν σε μέγιστο βαθμό στην προώθηση της φιλομάθειας και της φιλαναγνωσίας.