"Ο Κήρυκας των Καμινίων" νο 3

 

"Ο Κήρυκας των Καμινίων" 3ο τεύχος, χριστουγεννιάτικο, της εφημεριδούλας μας, με εκλεκτές συνεργασίες, σπάνιες φωτογραφίες και δώρο το Ημερολόγιο του 2024.

* Περιεχόμενα:

Συνδρομή των Λημνίων εν γένει

Ο ευεργετισμός στη Λήμνο

Ο ευεργετισμός των Λημνιών είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο, το οποίο είναι αδύνατον να καλυφθεί σε μια ομιλία. Θα προσπαθήσω να μεταφέρω σε γενικές γραμμές την γιγάντια κοινωνική προσφορά των Λημνιών ευεργετών. Όμως, το θέμα είναι πρακτικά αδύνατον να καλυφθεί, διότι στην ουσία κάθε κοινωφελές έργο που πραγματοποιήθηκε στο νησί από τις αρχές του 19^ου αιώνα ως τα μέσα του 20^ου έγινε είτε χάρη στη γενναία οικονομική συνεισφορά ενός εύπορου Λημνιού μετανάστη είτε με την συνδρομή μικροποσών από εκατοντάδες ανώνυμους Λημνιούς της διασποράς.

Σταύρος Τραγάρας: «Τρία ακόμα βιβλία από τον Αλέξανδρο Χουλιαρά»

Αλέξανδρος Χουλιαράς

 

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Γράφει ο Σταύρος Τραγάρας*

Συνήθως στη βιβλιοπαρουσίαση ή βιβλιοκριτική αναφέρεται κάποιος σε ένα βιβλίο. Ο Αλέξανδρος Χουλιαράς με ρυθμό πολυβόλου εξέδωσε μέσα στο έτος τρία βιβλία, ένα ποιητικό, «ΝΥΧΤΕΡΙΝΑ», και δύο πεζά, «ΦΥΤΑ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ - άγρια και ήμερα» και «ΖΩΑ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ - άγρια και ήμερα».

Ο Αλέξανδρος Χουλιαράς είναι ένας πολυγραφότατος συγγραφέας, με κύρια αντικείμενά του την παλιά ζωή της πατρίδας του Ευρυτανίας, την αγροτική και κτηνοτροφική ζωή στα χρόνια της χειρωνακτικής περιόδου, την φύση της πατρίδας του με την πανίδα, τη χλωρίδα, και τα φυσικά φαινόμενα, που έζησε ως παιδί και μελέτησε ως ενήλικας.

Ο Χουλιαράς παρακολούθησε με πόνο καρδιάς όλη την κοσμογονική αλλαγή που συντελέσθηκε τις τελευταίες ιδίως δεκαετίες στο φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον. Έζησε στο πετσί του αυτές τις αλλαγές, τις μελέτησε, και έχει όλη την επάρκεια και ως ειδικός επιστήμονας, αλλά κυρίως ως «εμπειρογνώμονας ζωής», να τις καταγράψει και να προτείνει λύσεις για μια βιώσιμη ανάπτυξη ως αντίποδα στην ερημοποίηση της υπαίθρου και στην μετάλλαξη της κοινωνικής ζωής.

  Γράφει ασταμάτητα, γράφει βιβλία, αρθρογραφεί στον τύπο, δημοσιεύει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γράφει για το νοικοκυριό του Ευρυτάνα, γράφει Ευρυτανικές ιστορίες, γράφει για το κεφαλοχώρι Κρίκελλο, τη γενέτειρά του, γράφει για τις στράτες, τα βουνά, τα ποτάμια, τα λαγκάδια, τα δέντρα, τα ζώα, τα πουλιά. Γράφει για τα παραμύθια και τους θρύλους, για τα έθιμα. Γράφει για τις εργασίες των παλιών Ευρυτάνων, για τα σπίτια τους, τις στάνες τους, τα φαγητά τους, για το ψωμί τους, για τις δυσκολίες τους, για τα φαρμάκια τους και τις χαρές τους. Γράφει για τα παπούτσια τους, τα ρούχα τους, τα εργαλεία τους. Συλλέγει εργαλεία για να φτιάξει λαογραφικό μουσείο.

Πλούσιοι επτώχευσαν και επείνασαν…

Ο γέρο-Ντήρος άφησε το μολύβι, έτριψε τα κατακόκκινα από την κούραση μάτια του και σήκωσε το κεφάλι από το χαρτομάνι που σκέπαζε σχεδόν όλο το τραπέζι. Όλο το βράδυ καταχωρούσε ποσά στο χοντρό βιβλίο εσόδων-εξόδων.

«Τέλεια, όλα τέλεια», ψιθύρισε κι ένα χαμόγελο χαράχτηκε στα μονίμως σουφρωμένα χείλια του. «Τέλεια, τέλεια», ψιθύρισε ξανά κι άρχισε να τακτοποιεί σε στοίβες αποδείξεις, τιμολόγια, χρεωστικά, λογαριασμούς, συμφωνητικά, δάνεια. Αφού τα κλείδωσε προσεκτικά στο ερμάριο, άναψε ένα πούρο, έβαλε ένα ποτό, κι αραχτός στην αναπαυτική πολυθρόνα του άρχισε να υπολογίζει τα κέρδη της σεζόν.

«Τέλεια, τέλεια», σκέφτηκε ενώ βυθιζόταν σε λήθαργο.

Εννέα έξι τρία

  

Στο σχόλασμα έτρεξα προς το Γουέμπλεϊ, την αλάνα δίπλα στο σχολείο. Είχαμε κανονίσει να παίξουμε ένα δίτερμα πριν γυρίσουμε στα σπίτια μας. Βρήκα την ομάδα μαζεμένη σε μια γωνιά γύρω από ένα τρανζιστοράκι: Μπαλωμένος, Ρεπανάς, Ροδίτης, Τσακιράκης, όλοι ήταν εκεί. Δίπλα τους ο Σαλιάρης κρατούσε το πονεμένο του κεφάλι. Είχε μια μεγάλη μελανιά στο μάτι, ήταν φανερό πως κάποιος τον είχε χτυπήσει. Ξαφνικά άρχισε να τρέχει και να φωνάζει:

«Ντούρλα βρωμιάρη, τα σουβλάκια σου είναι σάπια! Ντούρλα βρωμιάρη…».

«Τζερόνιμο ακούτε, ρε;», φώναξα εννοώντας τον «Τζερόνιμο Γκρούβι», τον πιο διάσημο ραδιοπειρατή της εποχής.

«Σσσς!», μου έκαναν όλοι με το δάχτυλο στο στόμα. Πλησίασα ν’ ακούσω πιο καθαρά.

Θεόφιλος Φραγκόπουλος: Προτίμησε το θάνατο από την εθελοδουλεία

 

Θεόφιλος Κων. Φραγκόπουλος (1917-1969)

Ένα από τα θύματα της στρατιωτικής χούντας του ’67, η οποία κάθε άλλο παρά αναίμακτη ήταν όπως αυτοδιαφημιζόταν, ήταν ο υφηγητής της Ανωτάτης Γεωπονικής Θεόφιλος Κ. Φραγκόπουλος, που είχε λημνιά ρίζα από την οικογένεια των ευεργετών Χριστοδουλίδη. Ο θάνατός του δεν ήταν φυσικός. Οδηγήθηκε στην αυτοκτονία, όταν δέχτηκε ασφυκτική πίεση από ανθρώπους της χούντας να λάβει μέρος σε προπαγανδιστική εκδήλωση με την ευκαιρία της εορτής της 25ης Μαρτίου του 1969. Το πρωί της 29ης (κατ’ άλλους της 28ης) Μαρτίου 1969 βρέθηκε νεκρός στο εργαστήριο του. Υπήρξε ο πρώτος νεκρός πανεπιστημιακός του αντιδικτατορικού αγώνα. Ας μάθουμε κάποια πράγματα γι’ αυτόν.*

Άντε αγόριμ στα Μσίρια…

 

Τα αίτια της μετανάστευσης των Λημνιών

 

«Άντε αγόριμ στα Μσίρια μπεκ καζαντίσ’ς λίρες».

«Άντε παιδί μου στην Αίγυπτο μπας και καζαντίσεις».

Με αυτά τα λόγια αποχαιρετούσαν τα παιδιά τους οι Λημνιοί τον 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν η Αίγυπτος αποτελούσε τη Γη της Επαγγελίας, όχι μόνο για τους Λημνιούς αλλά γενικότερα για τη ρωμαίικη φτωχολογιά. Για κάποιους μάλιστα υπήρξε Ελντοράντο καθώς έγιναν πάμπλουτοι αλλά και στους υπόλοιπους έδινε ευκαιρίες για μια ζωή καλύτερη από εκείνη που είχαν στο νησί. Γιατί όμως οι Λημνιοί έφευγαν κατά χιλιάδες στην Αίγυπτο και σε άλλους προορισμούς προς αναζήτηση τύχης; Τι τους εξωθούσε σε αυτό το μαζικό φευγιό; Τα αίτια ήταν οικονομικά, φυσικά, αλλά για να τα κατανοήσουμε πρέπει να πάμε λίγο πίσω και να δούμε τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στο νησί.

 

Ο ξενιτεμός κι ο νόστος του κ. Βασίλη Κωνσταντόπουλου

 

Βασίλης Κωνσταντόπουλος

«...𝛌ί𝛄𝛂 𝛌ό𝛄𝛊𝛂 𝛄𝛊𝛂 𝛕𝛈 𝛇𝛚ή 𝛍𝛐𝛖»

Αθήνα 2019, σελ. 125.

  Ένα καλογραμμένο αυτοβιογραφικό βιβλίο με τον πιο πάνω τίτλο επέσε πρόσφατα στην αντίληψη μου, γραμμένο από έναν άνθρωπο που δεν σπούδασε σε κάποια σχολή αλλά μαθήτευσε στο μεγάλο σχολείο της ζωής. Και μπαίνοντας στην ένατη δεκαετία της ζωής του αποφάσισε να αφηγηθεί τις περιπέτειες του βίου του, ως παρακαταθήκη για τα παιδιά και τα εγγόνια του. Όμως, αν και το προόριζε για την οικογενειά του, το έργο του έχει ευρύτερο ενδιαφέρον, διότι αποτελεί μια αυθεντική μαρτυρία της κοινωνικής πραγματικότητας της μεταπολεμικής Ελλάδας.

"Κήρυκας των Καμινίων", νο 2.

"Ο Κήρυκας των Καμινίων"

2ο τεύχος, καλοκαιρινό

Ο Κήρυκας των Καμινίων

 

"Ο Κήρυκας των Καμινίων της Λήμνου"

- Εν μέσω της προεκλογικής θολούρας, μια μικρή νότα πολιτισμού γεννήθηκε αθόρυβα, χωρίς φαμφάρες και πανηγυρικές δηλώσεις. Ένα εφημεριδάκι καλαίσθητο, πολιτισμένο, με καλογραμμένα κείμενα, κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο του, το ανοιξιάτικο. 

- Πρωτεργάτες τρεις Καμνιώτες "εραστές της ομορφιάς", ο Σταύρος Φράττης (έκδοση), ο ιατρός Μάκης Διακουμής (επιμέλεια και κείμενο) και η φιλόλογος Ευαγγελία Λιάπη (άρθρο). Στο πρώτο φύλλο καλεσμένη η συγγραφέας κ. Βαρβάρα Βλαχοπούλου, με ένα νοσταλγικό κείμενο για την ανατολική Λήμνο του παλιού καιρού. 

- Δεν θα μπορούσα να λείπω, φυσικά, από το κάλεσμα του χωριού που ερωτεύτηκα. 

- Συγχαρητήρια! Αναμένουμε το θερινό φύλλο. Οι μικρές πατρίδες δείχνουν το δρόμο. 

* Θ.Μ. 18.5.23.

Η αποχή και τα γκάλοπ

 

-Ένα ζήτημα με το οποίο σχεδόν κανείς δεν ασχολείται είναι το μεγάλο ποσοστό της αποχής από τις εκλογές. Ως την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα η αποχή κυμαινόταν στο 25-28% των ψηφοφόρων. Καθώς τα συστήματα ήταν ακόμα χειρόγραφα σε μεγαλό βαθμό, το ποσοστό αυτό θεωρείτο πλασματικό: οι εκλογικοί κατάλογοι είχαν διπλοεγγραφές, δεν είχαν διαγραφτεί οι τεθνεώτες, κυρίως μετανάστες του εξωτερικού που δεν επέστρεψαν ποτέ κλπ. Αυτό ίσχυε. Θυμάμαι σε κάποιες ευρωεκλογές (νομίζω του 1999) που ήμουν στην εφορευτική επιτροπή, στον κατάλογο ψηφοφόρων του εκλογικού τμήματος υπήρχαν δεκάδες άτομα γεννημένα τον 19ο αιώνα!

Ψυχοσάββατο της χαρμολύπης

 

Καλησπέρα συντροφοναύτες, συνταξιδιώτες στο απέραντο πέλαγος του διαδικτύου.

Ευχαριστώ για τις ευχές που στείλατε, ο καθένας με τον τρόπο του, για την ονομαστική γιορτή μου που φέτος ήταν περισσότερο Ψυχοσάββατο παρά γιορτινή μέρα. Το θάμα των κολλύβων των Αγίων Θεοδώρων. Κόλλυβα και γιορτή αντάμα! Πρόσφορα υπέρ υγείας των ζωντανών και πιάτα με βρασμένο στάρι υπέρ αναπαύσεως των τεθνεώτων. Από το τριήμερο ξεφάντωμα της αποκριάς, στο τριήμερο πένθος για την τραγωδία. Από το "Δόξα τω Θεώ", στο "Βόηθα Παναγιά"! Αυτή η παντοτινή χαρμολύπη που μας τυραννά ως λαό από τα γεννοφάσκια μας.

Στο κάδρο

 Αναχωρούν...

Αυτοί που λατρέψαμε

Αυτοί που μισήσαμε

Αυτοί που ζηλέψαμε

Αυτοί που θαυμάσαμε

Αυτοί που φθονήσαμε

Αυτοί που αγαπήσαμε

Ο ένας μετά τον άλλον

Παίρνουν δυο μέτρα γης

Κι αναχωρούν

Με τη σειρά μας μπήκαμε στο κάδρο

Κι ούτε που το καταλάβαμε

Θ.Μ. 12.1.23

Νίκος Παναγιωτόπουλος: "Θόδωρε πάντα θα σε αγαπάμε"

Όταν έπαιζε ο «Θίασος» στην οθόνη, δεν ήξερα καν πως ήταν.

Μετά έμαθα.

Χρειάστηκε ομολογώ να σκάψω βαθιά μέσα μου αλλά και στο υποσυνείδητο μιας χώρας ολόκληρης, για να τον αξιολογήσω. Ήταν περίεργες και οι εποχές, οι ηλικίες αλλά και το φόντο που αναδύθηκε ο δημιουργός αυτός, μέσα σε κάτι ομίχλες κρύες όσο και παράδοξες, αργές όσο και ιστορικά καλπάζουσες μέχρι να σε αφήσει να μείνεις τελικά μόνος σε μια αίθουσα προβολής, που ποτέ δεν κατάλαβες πως η ώρα πέρασε και έπρεπε να αδειάσει πια για να χωρέσει κάποιους άλλους. 

6.10.1912: «Η ώρα της απελευθερώσεως εσήμανε!»*

 

Δυο Μανιάτες αξιωματικοί, ο Καραμούζης κι ο Μαυρομιχάλης, ευαγγελίζονται τη λευτεριά στους κατοίκους της Λήμνου

 

Όταν, το απομεσήμερο της 5ης Οκτωβρίου του 1912 [παλιό ημερολόγιο], ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης απέπλεε από τον όρμο του Φαλήρου με κατεύθυνση προς το Θρακικό πέλαγος, γνώριζε ότι αν ο Ελληνικός Στόλος δεν κατάφερνε να κυριαρχήσει στο Αιγαίο, η έκβαση του πολέμου που ξεκινούσε ήταν πολύ δύσκολο να είναι ευτυχής για τις ελληνικές προσδοκίες. Η επιβλητική νηοπομπή των 23 πλοίων, με επικεφαλής το εντυπωσιακό θωρηκτό Αβέρωφ, είχε συγκεκριμένο στόχο, όταν ξεκινούσε υπό τις επευφημίες του πλήθους που είχε συρρεύσει στη φαληρική ακτή.

5.10.1912. Ο απόπλους της Μοίρας του Αιγαίου από το Φάληρο

 

Περί άνακτος και αυλοκολάκων (σκέψεις)

 

Ο βασιλιάς είναι γυμνός (Χανς Κρίστιαν Άντερσεν)

1. Η κηδεία του Κωνσταντίνου απέδειξε περίτρανα αυτό που όλοι ήξεραν. Πως δεν είχε κανένα πολιτικό κύρος, ούτε διεθνές ούτε εγχώριο. "Ο βασιλιάς ήταν γυμνός", όπως στο παραμύθι του συμπατριώτη της θλιμμένης Άννας Μαρίας, Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.