Φωτ. Καραμαλούδη: "Ο καθηγητής Αναστάσιος Δαμβέργης"

Φωτεινής Ε. Καραμαλούδη

«Ο καθηγητής Αναστάσιος Δαμβέργης (1857-1920)»

Η ιστορική οικογένεια των αγωνιστών 

και των φαρμακοποιών Δαμβέργη

Αθήνα 2019

Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, το οποίο διάβασα τελευταία, είναι η μελέτη με τον ως άνω τίτλο της φίλης Φωτεινής Καραμαλούδη. Με επίκεντρο την βιογραφία του πρωτοπόρου καθηγητή της Φαρμακευτικής Αναστάσιου Δαμβέργη, η κ. Καραμαλούδη εξιστορεί την πορεία της οικογένειας από τα τέλη του 18ου αιώνα στην Κρήτη μέχρι σήμερα. Οι πρόγονοι της οικογένειας Δαμβέργη ξεριζώθηκαν από την Κρήτη λόγω της συμμετοχής τους στην εθνεγερσία του 1821 και εγκαταστάθηκαν στο μικρό ελεύθερο ελληνικό κράτος.

Εξ αυτών ο Αναστάσιος, ο οποίος είχε μεγάλη έφεση για τα γράμματα και την επιστήμη, κατάφερε να σπουδάσει στο εδώ πανεπιστήμιο και εν συνεχεία στη Γερμανία και να αναδειχθεί σε κορυφαία προσωπικότητα στον φαρμακευτικό κλάδο. Η 25ετής καθηγεσία του στην Φαρμακευτική Σχολή υπήρξε γονιμότατη και δημιουργική και αναγνωρίστηκε από το σύνολο της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής επιστημονικής κοινότητας καθώς και από την πολιτειακή, πολιτική και οικονομική ελίτ της πατρίδας μας.

Το πρωτοποριακό Φαρμακείο, που ίδρυσε το 1906 στην οδό Πανεπιστημίου, αποτέλεσε μια σταθερή αξία, σε μια εποχή που ο φαρμακοποιός ήταν «φαρμάκων-ποιός» και όχι φαρμακοπώλης. Υπήρξε πρότυπο για πλείστα άλλα φαρμακεία, πολλά από τα οποία έθεταν στην προμετωπίδα τους την επωνυμία «Δαμβέργης» ως τίτλο εγκυρότητας. Δεν είναι τυχαίο πως επιβίωσε επί έναν αιώνα και το λειτούργησαν τρεις γενιές της οικογένειας.

Το φαρμακείο Δαμβέργη υπήρξε παράλληλα βιοτεχνία πρωτοτύπων φαρμάκων, η οποία στις αρχές της δεκ. ’30 εξελίχθηκε σε βιομηχανία από τον Κωνσταντίνο Δαμβέργη, τον υιό του Αναστασίου, σε οικονομική συνεργασία με την οικογένεια Παπαστράτου. Υπήρξε από τις πρώτες ελληνικές φαρμακευτικές βιομηχανίες και στην εποχή της ακμής της συμβόλιζε το πνεύμα που ήθελε να εμφυσήσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος στην ελληνική αστική τάξη, το οποίο συνοψιζόταν στη φράση: «Θέλομεν επιχειρηματίες τροφείς του προϋπολογισμού και ουχί τροφίμους», κατακεραυνώνοντας την παρασιτική επιχειρηματική δραστηριότητα που κυριαρχούσε στο ελληνικό κράτος στις αρχές του 20ού αιώνα και, αλλοίμονο, σε μεγάλο βαθμό κυριαρχεί ως σήμερα. Η βιομηχανία Δαμβέργη επέζησε για πολλές δεκαετίες, μέχρι την ένταξη της χώρας μας στην ΕΟΚ, οπότε εξαγοράστηκε από ιταλική εταιρεία.

Η συγγραφέας αξιοποίησε το τεράστιο οικογενειακό και επαγγελματικό αρχείο των Δαμβέργη, το οποίο έθεσε στη διάθεσή της ο Τάσος Δαμβέργης και άλλοι απόγονοι της οικογένειας. Κατάφερε να τιθασεύσει αυτό το αρχείο και να δημιουργήσει ένα ελκυστικό βιβλίο, τόσο από γλωσσική όσο και από εικαστική πλευρά. Στον μικρό τόμο των 180 σελίδων, τα κείμενα συνομιλούν με τις εικόνες και αποτυπώνεται ανάγλυφα η κοινωνία της εποχής. Οι δεκάδες φωτογραφίες, αφίσες, δελτάρια, διαφημίσεις, γκραβούρες που υποστηρίζουν τη μελέτη αποτελούν στην κυριολεξία θησαυρό, αφού στην πλειονότητά τους είναι αδημοσίευτες.

Το βιβλίο είναι εκτός εμπορίου αλλά αξίζει να το αναζητήσετε και να το διαβάσετε.

Η συγγραφέας

Η Φωτεινή Ευ. Καραμαλούδη, θυγατέρα εκπαιδευτικών, γεννήθηκε στη Λήμνο, όπου υπηρετούσαν ως δάσκαλοι οι γονείς της. Είναι Αρσακειάς, πτυχιούχος του Οικονομικού του Πανεπιστημίου Αθηνών και δίδαξε στη Μέση Εκπαίδευση. Αρέσκεται στην ιστορική έρευνα και τα ενδιαφέροντά της αφορούν κυρίως την ιστορία της Ιατρικής και της Φαρμακευτικής στη χώρα μας. Μελέτες της, άρθρα και ανακοινώσεις σε συνέδρια έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά και σε πρακτικά συνεδρίων. 

Εκτός από την ιστορία των «Δαμβέργη» έχει εκδώσει δύο ακόμα βιβλία:

«Ο φαρμακοποιός Γεώργιος Μωραΐτης (1873-1953)» (2012). Βίος και πολιτεία του φαρμακοποιού από τη Σκίαθο Γ. Μωραΐτη: στην Κωνσταντινούπολη, όπου σπούδασε· στη Σμύρνη και στην Αλεξάνδρεια, όπου ανέπτυξε πλούσια επιστημονική και επιχειρηματική δράση· το ευρύ κοινωνικό, εθνικό και φιλανθρωπικό του έργο.

«Από τη Spezieria στο Φαρμακείο» (2013). Η πλήρης ιστορία της φαρμακευτικής στον ελληνικό χώρο σε μια εντυπωσιακή έκδοση 274 σελίδων.

Θ. Μπελίτσος, 25 Μαΐου 2019