Σταύρου Τραγάρα: "Θ. Μπελίτσου: Σύμμεικτα ΙΙ" (βιβλιοπαρουσίαση)

 

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Θοδωρή Μπελίτσου: «Σύμμεικτα ΙΙ. Βιβλιοκρισίες - Παρουσιάσεις - Αφιερώματα»
Κείμενο: Σταύρος Τραγάρας
 

Ο Θοδωρής Μπελίτσος εξέδωσε τον Ιανουάριο του 2025 το καινούργιο του βιβλίο, 294 σελίδων, που έχει τίτλο «Σύμμεικτα ΙΙ. Βιβλιοκρισίες - Παρουσιάσεις - Αφιερώματα». Είναι σε ηλεκτρονική έκδοση (e-book), και φιλοξενείται στον ιστότοπο που γράφει σχεδόν όλα τα κείμενά του ο συγγραφέας, «The strange quark: Καταφύγιο λόγου». Είναι προσβάσιμο ελεύθερα στον καθένα, χωρίς συνδρομή από την πλατφόρμα "academia.edu".
Όπως λέει ο ίδιος, «περιέχει κριτικές που έχω κάνει ή/και ομιλίες που έχω εκφωνήσει σε παρουσιάσεις βιβλίων (εκτός από όσες δημοσίευσα στο «Σύμμεικτα Ι: Μανιάτικα και άλλα»), αφιερώματα στο συνολικό έργο κάποιων δημιουργών και λίγα άρθρα μου για πολιτιστικά γεγονότα. Τα κείμενα, που γράφτηκαν σε μια περίοδο τριάντα ετών, υπήρχαν σε ποικίλα έντυπα και ψηφιακά μέσα· λίγα ήταν αδημοσίευτα. Είναι συνολικά περίπου πενήντα και αναφέρονται σε πάνω από σαράντα δημιουργούς, φορείς κι εκδηλώσεις».

Ο Μπελίτσος είναι γνωστός συγγραφέας στο κοινό της Λήμνου, δεν χρειάζεται δικές μου συστάσεις, ωστόσο γράφω δυο κουβέντες επιγραμματικά. Τα ενδιαφέροντά του πολυποίκιλα, όπως ιστορία, γλώσσα, λαογραφία, λογοτεχνία, αθλητισμός, εκπαίδευση, μουσική, κλπ. Τα βιβλία του δεκάδες, είτε σε κλασική, είτε σε ηλεκτρονική μορφή. Μελέτες, άρθρα, βιβλιοκρισίες, διαλέξεις, διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί σε δεκάδες έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. Τόποι των κύριων ενδιαφερόντων του η Λήμνος, η Μάνη, η Νέα Σμύρνη, η Αλεξάνδρεια, η Ίμβρος.
Ο Μπελίτσος κυριαρχεί στα Λημνιακά πνευματικά δρώμενα τα τελευταία 40 χρόνια. Εκτός από τα βιβλία του και γενικά τις δημοσιεύσεις, σημειώνεται η συχνότατη φυσική παρουσία του ως ομιλητή σε πνευματικές εκδηλώσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, ημερίδες, κλπ, στα οποία προσέρχεται ασμένως.
Ο Μπελίτσος είναι ο γκουρού των πνευματικών ανθρώπων στη Λήμνο, ο πρωτεργάτης, ο φυσικός αρχηγός. Όχι πως τον νοιάζει, -η σεμνότητα και η μετριοπάθειά του είναι παροιμιώδεις- ούτε γίνεται εδώ που τα λέμε και κανένα πρωτάθλημα ή διαγωνισμός μεταξύ των πνευματικών ανθρώπων, αλλά κάποιος πρέπει να το πει, να το εκφράσει, να του δώσει, έστω αυτό το ταπεινό παράσημο της καθολικής παραδοχής και αποδοχής.
 

Ο συγγραφέας προτιμά τελευταίως τις ηλεκτρονικές εκδόσεις. Παρόλο που δεν προσφέρουν την θαλπωρή και την ψυχική ευφορία που σου δίνει ένα βιβλίο όταν το πιάνεις στα χέρια σου, έχουν πολλά και σοβαρά πλεονεκτήματα, γι’ αυτό και όλο περισσότεροι συγγραφείς καταφεύγουν στην ψηφιακή μορφή των εκδόσεών τους. Τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα είναι το μηδενικό σχεδόν κόστος για τον συγγραφέα, και η αποφυγή των εκδοτών - εμπόρων, η αυτόματη αποστολή τους με e-mail σε όποιον θέλει ο συγγραφέας, το μηδενικό κόστος για τον αναγνώστη, καθώς και η πλούσια έγχρωμη μορφή που στην περίπτωση του κλασικού βιβλίου πολλές φορές είναι απαγορευτική για την έκδοση.
Το σημαντικότερο όλων είναι η δωρεάν προσφορά του έργου στο αναγνωστικό κοινό. Πολλές φορές όταν συζητάμε για κάποιον συγγραφέα, ακούω να λένε: «Είναι πολύ χουβαρδάς, έχει πολλά έργα του στο ιντερνέτ, με ελεύθερη πρόσβαση». Κάτι που γίνεται και με τον Μπελίτσο.
Κάθε τόσο, μου έρχεται στο e-mail, το καινούργιο έργο του, είτε είναι βιβλίο, είτε άρθρο, είτε διήγημα, είτε ένα μικρό κείμενο χρονογράφημα και μια φωτογραφία. Ένα δώρο ανέλπιστο, σε χρόνο μη αναμενόμενο, που μπορεί να σου φτιάξει τη μέρα, ή να σε κρατήσει ξύπνιο όλη τη νύχτα, αλλά με μια άφατη αγαλλίαση. Το θεωρώ πια δεδομένο, σαν να μου το… χρωστά. Και τις περισσότερες φορές δεν του λέω, γαϊδουροειδώς, ούτε ένα ευχαριστώ, ούτε καν μια ειδοποίηση ότι το έλαβα.
 

Πάνω σ’ αυτό θέλω να σημειώσω κάτι που μου είπε ένας άλλος συγγραφέας, που αντικρούει αυτά που έγραψα πιο πάνω για την προσφορά στο αναγνωστικό κοινό. «Ποτέ να μην βάζεις βιβλία δωρεάν στο ιντερνέτ, ούτε και να στέλνεις βιβλία τιμής ένεκεν. Αν δεν τα πληρώσουν δεν τα εκτιμούν, άσε που δεν σου λένε οι περισσότεροι ούτε ένα ευχαριστώ». Αποδεδειγμένο λοιπόν.
Πριν πολλά - πολλά χρόνια, ένας φωτισμένος διευθυντής μας στο νοσοκομείο που έκανα ειδικότητα, άρτι αφιχθείς εξ Αμερικής, προσπαθούσε να μας μάθει τις βρογχοσκοπικές τεχνικές με το εύκαμπτο βρογχοσκόπιο, φρέσκιες γνώσεις παγκοσμίως. Κάποιος του επεσήμανε ότι εν αντιθέσει με αυτόν, πολλοί διευθυντές δεν λένε όλα τα μυστικά στους νεότερους γιατρούς, για να παραμένουν οι ίδιοι αυθεντίες. Κι αυτός απάντησε ότι αυτή είναι η κλασική οπτική των νέων και «σεβνταλήδων», που βλέπουν παντού ανταγωνιστές. Ο ίδιος αισθάνεται σαν δάσκαλος που θέλει να αφήσει άξιους μαθητές. Σ’ αυτό ήταν βράχος. Τον Μπελίτσο, αν και νεότερος εμού, τον βλέπω κάπως σαν τον σοφό μου διευθυντή, καλή του ώρα. Ένα δάσκαλο, που θέλει να διαδώσει τη γνώση και να αφήσει καλούς μαθητές. «Για όποιον μπορεί να μένει στη θέση του και στις αρχές του, όλες οι αλλαγές είναι καλές». Το είχε πει ο ζωγράφος Ζωρζ Μπρακ, και είναι ολόσωστο.
 

Το βιβλίο Σύμμεικτα ΙΙ αναφέρεται στο μεγαλύτερο μέρος του στο έργο πνευματικών ανθρώπων της Λήμνου. Ένα όχι ευκαταφρόνητο μέρος του πάντως αναφέρεται στο έργο δημιουργών που δεν σχετίζονται με τη Λήμνο.  
Από το βιβλίο περνούν σχεδόν όλοι οι συγγραφείς της Λήμνου τα τελευταία σαράντα χρόνια, με αυτούς που λείπουν να είναι ελάχιστοι. Μπορεί να πει κάποιος ότι περιγράφει την ιστορία της συγγραφής στη Λήμνο τα νεότερα χρόνια, ή ότι παρουσιάζει μια μικρή εγκυκλοπαίδεια Λημνίων συγγραφέων. Ονόματα συγγραφέων γνωστά, βιβλία γνωστά, αλλά και ονόματα και τίτλοι βιβλίων άγνωστα, ακόμα και σε ανθρώπους που είναι κάπως σχετικοί. Ανακάλυψα διαβάζοντας το βιβλίο ότι πάρα πολλά όχι απλώς δεν τα ήξερα, αλλά δεν τα είχα ακούσει καν. Έτσι, διαβάζοντας κάποιος το βιβλίο έχει μια ευκρινή εικόνα σχεδόν όλων των συγγραφέων -και των θεμάτων τους-, που έγραψαν στη Λήμνο, ή για τη Λήμνο.
Ο αναγνώστης του βιβλίου βλέπει να παρελαύνουν μπροστά του δημιουργοί, όπως: Μαρία Λαμπαδαρίδου - Πόθου, Ρούλα Σαμαϊλίδου, Χρήστος Μπουλώτης, Θεοδώρα Παλαμηδά - Ευθυμιάδου, Λεωνίδας Βελιαρούτης, Βαρβάρα Βαγιάκου - Βλαχοπούλου, Αριστείδης Τσοτρούδης, Σπύρος Παξιμαδάς, Ευαγγελία Μπουτλούκου - Βρεττάκη, Χρήστος Κολλερός, Νίκος Σηφουνάκης, Πάνος Φραγκέλλης, Δημήτρης Πλάντζος, Βασίλης Γαμβρούδης, Αντώνης Διακουμής, Χαρούλα Ζαμπετάκη - Πλιάτσικα, Φωτεινή Καραμαλούδη, Γιασάρ Κεμάλ, Κώστας Κοντέλλης, Μαρία Κοκκινάκη, Διαμάντω Κωνσταντιλάκη - Μπιμπούδη, Ηλίας Νικολακόπουλος, Megarry Henrietta, Κώστας Ζαφειρίου, Γιώργος Κωνσταντέλλης, Αλέξανδρος Βενετόπουλος, Αλέξανδρος Νικολάκαρος, Δέσποινα Βογδάνου - Κωνστάντιου, Ελένη Ανδριοπούλου, Αριστοφάνης Κουλερής, Μαρία Τσολακούδη, και τέλος η ταπεινότητά μου. Τα ονόματα ανάκατα, χωρίς κάποια αξιολογική ταξινόμηση, πώς θα μπορούσα άλλωστε.
Πλην του έργου των συγγραφέων, το βιβλίο εμπεριέχει σελίδες με διάφορα θέματα, όπως τους ευεργέτες της Λήμνου, κόμικς (Νικολαΐδης Δ. Νίκος, Φραγκιαδάκης Κώστας), επιτραπέζια πνευματικά παιχνίδια (Χρήστος Καζόλης), εκκλησιαστικά θέματα («Εκκλησιαστικό Μουσείο Λήμνου» και «Κώδιξ Εκκλησίας Κοινότητος Σκαλοχωρίου Άγιος Γεώργιος»), εφημερίδες (Λήμνος, του Ηλία Κότσαλη), περιοδικές εκδόσεις (Κήρυκας των Καμινίων της Λήμνου), θέματα σχετικά με τη Σμύρνη και τον Μικρασιατικό Αθλητισμό, τη Νέα Σμύρνη και τον Πανιώνιο (Πέτρος Λινάρδος, Δημητρός Δάλλας).
Ο συγγραφέας έχει μεγάλη αγάπη για τη μουσική, κι αυτό φαίνεται και από τα τραγούδια που συχνά - πυκνά ανεβάζει στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, αλλά και στα άρθρα ή τα βιβλία που έγραψε για τη μουσική, όπως για παράδειγμα το βιβλίο για το Μίκη Θεοδωράκη (Μίκης: Δισκογραφία 1960-1975 - Μια προσωπική αναδρομή).
Στην ανά χείρας έκδοση γράφει για τέσσερα μουσικά θέματα. Πρώτο, για το βιβλίο «Πρωτοπόροι ελληνικού ροκ», που περιλαμβάνει όλη την ιστορία του ελληνικού ροκ με τους πρωταγωνιστές του, του Γιάννη Αλεξίου. Δεύτερο, για την μαθητική χορωδία της Λήμνου, που συμμετείχε στους Πανελλήνιους Μαθητικούς Μουσικούς Αγώνες, οι οποίοι διοργανώθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας στις 11 Μαΐου 1999, και στους οποίους η Μαθητική Χορωδία του Γυμνασίου - Λυκείου Μύρινας βραβεύτηκε με τον «Ειδικό Έπαινο», μια τιμητική αναφορά στην άξια μουσικοδιδάσκαλο Ανθή Γουρουντή.  Τρίτο, για ένα νέο συνθέτη που εμπνέεται απ’ τη Λήμνο, το Γιώργο Φραντζολά. Τέταρτο, για τη «Μουσική από το Βορειοανατολικό Αιγαίο», ΚΑΛΜΕ - Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων που συνοδεύεται από CD τραγουδιών.
 

Ο Μπελίτσος είναι ένας πολυσχιδής συγγραφέας, ένας ερευνητής με φάσμα ενδιαφερόντων πολύ ευρύ. Διψά για νέες γνώσεις, θέλει να εξερευνά πεδία άγνωστα, και ανάλογα στο τι κεντρίζει την περιέργειά του κατά καιρούς, αυτό γίνεται και το αντικείμενο μελέτης του, που γεννά και ένα υπέροχο βιβλίο.
Ο συγγραφέας βάζει φωτογραφίες των δημιουργών, φωτογραφίες με τα εξώφυλλα των βιβλίων, αφίσες, προσκλήσεις, φωτογραφημένα αυτούσια μέρη των βιβλίων, προγράμματα εκδηλώσεων, παλιές ιστορικές φωτογραφίες, γκραβούρες, φωτογραφίες από διάφορες εκδηλώσεις και παρουσιάσεις βιβλίων, ψηφοδέλτια εκλογικών αναμετρήσεων, και ό,τι εικαστικό στοιχείο σχετίζεται με τον παρουσιαζόμενο πνευματικό δημιουργό. Έτσι το βιβλίο γίνεται εκπληκτικά ωραίο και εύληπτο, με την ανάγνωσή του να είναι μια ευχάριστη εμπειρία. Προσθέτοντας το βιογραφικό του συγγραφέα, ή διάφορα άλλα στοιχεία της κοινωνικής του ζωής, ο αναγνώστης τον γνωρίζει καλύτερα, του γίνεται πιο οικείος. Αυτό είναι μια σπουδαία τεχνική του εμπειρότατου και με γυμνασμένες ικανότητες Μπελίτσου, ένα εντυπωσιακό τρικ, για να μεταμορφώνει το κριτικό, όχι εύκολο για όλους κείμενο, σε σαγηνευτικό ανάγνωσμα.
Ο συγγραφέας δείχνει εμπράκτως την αγάπη του και τον απεριόριστο σεβασμό του στους πνευματικούς δημιουργούς ενός τόπου. Ενός τόπου που δεν τον γέννησε, αλλά που τον φιλοξένησε. Κι αυτός ανταπέδωσε την φιλοξενία με πολλαπλάσια αγάπη. Είναι με μια έννοια ένας πιστός συμπαραστάτης τους σε δύσκολες εποχές. Οι πνευματικοί δημιουργοί ενός τόπου είναι η ψυχή του τόπου. Η συνείδησή του. Ο πολιτισμός του. Η βαθύτερη υπόστασή του. Ό,τι ευγενέστερο. Οι πιο αξιόπιστοι πρεσβευτές του.
 

Οι πνευματικοί δημιουργοί. Οι παντός είδους συγγραφείς, όπως λογοτέχνες, ποιητές, λαογράφοι, ιστορικοί, διανοούμενοι, κλπ, οι παντός είδους καλλιτέχνες, και όλοι που δύσκολα κατατάσσονται στους λεγόμενους «λογιστές της ζωής». Μόνοι και αβοήθητοι, ορφανοί από κάθε μέριμνα και συνδρομή, ιδίως κρατική, ή θεσμική.
Οι πνευματικοί δημιουργοί. Ήσυχοι και σιωπηλοί, ξένοι προς κάθε αδολεσχία, μιλούν μόνο με το έργο τους. Αλλά ποιος ακούει σήμερα; Όλοι θέλουν να μιλούν κι ας μην έχουν τίποτα να πουν. Κανείς να ακούει.
Οι πνευματικοί δημιουργοί. Αυτοί και οι όσοι αναγνώστες τους. Σαν τα υπολείμματα μιας κοινωνικής ομάδας που ολοένα φθίνει, μέσα στην πολύβουη βαρβαρότητα της αμάθειας, μέσα στο πέλαγος της ευτέλειας που πνίγει τα πάντα. Μια μικρή νησίδα ελπίδας μέσα στην φωνασκούσα κτηνώδη προπέτεια της υλικής ικανοποίησης.
 

Αγαπητοί αναγνώστες, αναλογιστήκατε πόσος κόπος και πόση εργασία απαιτήθηκαν για να γραφούν όλα αυτά που περιέχει το βιβλίο; Πόσος χρόνος διαβάσματος και μελέτης εις βάθος; Χωρίς καμιά υποχρέωση, χωρίς καμιά αμοιβή. Μόνο από αγάπη και σεβασμό στους πνευματικούς δημιουργούς.
Το έργο Σύμμεικτα ΙΙ του Θοδωρή Μπελίτσου, είναι ένα έργο πολιτισμού, για τους ανθρώπους του πολιτισμού, τιμής ένεκεν. Μια προσφορά στον άγνωστο αναγνώστη, στο διηνεκές. Ένα κλειδί αποκρυπτογράφησης των μυστηρίων της ψυχής της Λήμνου. Θοδωρή Μπελίτσο, η Λήμνος και οι Λημνιοί θα είναι ευγνώμονες αιωνίως.

 Σταύρος Τραγάρας