Άη Γιώργης ο Αλτομιριανός

Ο Άη Γιώργης όπως ήταν την δεκ. '70 (φωτ. Κλεάνθης Καπετανάκης)

- Ο Άη Γιώργης ο Αλτομιριανός βρίσκεται στη βόρεια κλιτύ του Ταΰγετου σε υψόμετρο 800μ περίπου, κοντά στο ακατοίκητο σήμερα ορεινό χωριό "Αλτομιρά" της Δυτ. Μάνης (χωριό των προπατόρων μου), από όπου η επωνυμία "Αλτομιριανός". Το τοπωνύμιο αναφέρεται πιθανά από τις αρχές του 14ου αιώνα και ως κατοικημένο χωριό συνεχώς από το 1618 (με 20 οικογένειες) ως το 1970 περίπου, με τον μέγιστο πληθυσμό να καταγράφεται το 1907 με 403 κατοίκους. Οι Αλτομιριανοί συνέβαλαν στην Εθνεγερσία του Εικοσιένα με 60 μάχιμους άνδρες. 

- Το ναό αποκαλούσαν κι "Άη Γιώργη πεταλωτή", από ένα αποτύπωμα σε βράχο το οποίο θυμίζει πάτημα αλόγου και η λαϊκή φαντασία το απέδωσε στο άλογο του Αγ. Γεωργίου. Είναι μονοκάμαρος, πολύ παλιάς κατασκευής, τουλάχιστον του 18ου αιώνα, στην λιθοδομή του οποίου διακρίνονται στοιχεία βυζαντινής πλινθοπερίκλειστης δόμησης, ιδίως στο ιερό βήμα το οποίο έχει ομοιότητες με το αντίστοιχο των βυζαντινών ναών των Αγ. Αποστόλων Καλαμάτας και του καθολικού της Μονής Μαρβίνιτσας στα πλησιόχωρα Σωτηριάνικα. Δυστυχώς μια ανακαίνιση που έγινε στις αρχές της δεκ. '90 αλλοίωσε αρκετά από τα παλιά αρχιτεκτονικά στοιχεία, κυρίως στον περιβάλλοντα χώρο αλλά και στο εσωτερικό του ναού, όπου διασώζεται όμορφος φυτικός διάκοσμος και επιχρωματισμένη οροφή, έργα μάλλον των αρχών του 20ού αιώνα.

Το Μπίλιοβο, λιθόστρωτο μονοπάτι που συνέδεε τα Αλτομιρά με τα Σωτηριάνικα και τα υπόλοιπα χωριά στους πρόποδες του Ταΰγετου (φωτ. Ηλίας Γεωργουλέας).

- Παλιότερα ο ναός αποτέλεσε καθολικό ομώνυμου μοναστηριού, το οποίο έλεγχε τη διάβαση προς τα πεδινά καθώς βρίσκεται κοντά στο σημείο που ξεκινά το παλιό λιθόστρωτο μονοπάτι "Μπίλιοβο", το οποίο συνέδεε τα Αλτομιρά κι άλλους ορεινούς οικισμούς με τις πεδινές περιοχές στους πρόποδες του Ταΰγετου. Δεν αποκλείεται να αποτελούσε μία από τις μονές που φτιάχτηκαν μετά τον 11ο αιώνα από τους Βυζαντινούς σε θέσεις κλειδιά, για τον έλεγχο των εμπορικών δρόμων μεταξύ των κατοίκων των παράκτιων/πεδινών περιοχών και των ορεσείβιων Σλάβων Μελιγγών του Ταϋγέτου. Αυτές οι μονές συνετέλεσαν στον εκχριστιανισμό και τελικά στον εξελληνισμό των σλαβικών πληθυσμών που είχαν κατοικήσει στον Ταΰγετο μετά τον 8ο περίπου αιώνα. Η φρουριακή κατασκευή της μονής συνηγορεί στις παραπάνω σκέψεις. Εκτός από το ναό το κτιριακό συγκρότημα περιλαμβάνει μια περίκλειστη αυλή με λίγα μονόπατα ή δίπατα κελιά παλιάς αρχικής κατασκευής που έχουν υποστεί επιπόλαιες ανακαινίσεις με μοντέρνα υλικά, φούρνο και δεξαμενή (παλιά στέρνα), η οποία σήμερα τροφοδοτείται από την γειτονική πηγή "Αυλός".

Η μονή από τα ΒΑ την δεκ. '70 (φωτ. Κλ. Καπετανάκης)

- Το 1835 η μονή Αγ. Γεωργίου αναφέρεται ως οικισμός του τότε Δήμου Γερηνίας με 5 κατοίκους. Στη συνέχεια δεν αναφέρεται καθώς η Αντιβασιλεία κατάργησε τα μικρά μοναστήρια και μίσθωσε τις ιδιοκτησίες τους σε αγρότες. Σύμφωνα με μαρτυρίες και τεκμήρια, αργότερα κατοίκησαν κατά καιρούς στο μοναστήρι μεμονωμένοι καλόγηροι, όπως ο Ιωάννης Μπελίτσος το 1895, και οι καλογριές Λευτέρω Ψαρέα 1910-20 περίπου, Κωνσταντίνα Κουκούτση 1935-45 και Μαριώ Κλείδωνα ως το 1970. Το ναό του μοναστηριού λειτουργούσε ο ιερέας των Αλτομιρών, όσο ήταν κατοικημένο το χωριό. Μεταγενέστερα και μέχρι σήμερα τον λειτουργούν διάφοροι ιερείς της ευρύτερης περιοχής, με εντολή της Ι.Μ. Μάνης, συνοδεία προσκυνητών αλτομιριανής καταγωγής που κατοικούν στα πεδινά χωριά και στην Καλαμάτα.

* Θ.Μ. 25.4.2022

--------

* Πηγές:

- Θεόδωρος Γρ. Μπελίτσος "Τα Αλτομιρά της Έξω Μάνης" Λακωνικαί Σπουδαί τ. ΙΔ΄, 1998, σσ. 293-346. 

- Σταύρος Γ. Καπετανάκης "Η Μάνη στη δεύτερη Τουρκοκρατία (1715-1821)", 2011. 

- Λιάνα Σ. Καπετανάκη "Iστορία και Εικόνες από τον πρώην Δήμο Αβίας", 2016.